بسم الله الرّحمن الرّحیم
یکی از افق های جذاب فقاهت، فهمِ مفهومِ "جمع دلالی" میانِ مجموعه ای از آیات و روایات است. به عبارت بهتر اگر بتوانیم مفهوم جمع را از مقام تعارض و تزاحم به مقامِ جمع ابتدائی توسعه دهیم؛ سرچشمه های جدیدی از عقلانیتِ کاربردی وحی در قلبِ طلبه متولد می شود!
تحقق ایده جمع ابتدایی، وابسته به کشفِ ساختارهای جمع از منابع اولیه دینی و عبور از ایده جمع عقلائی و عرفی است. در جمع به روش عقلائی، طلبه از هر ساختارِ بیانی - حتی ساختار ماتریس Swot - برای جمع میان آیات و روایات استفاده می کند؛ ولی در نظریه اصولی جمع ابتدائی، ساختار جمع از امام علیه السلام استنطاق می شود.
به عنوان مثال جمع ادله در ساختارِ مُکث (ثبت، تحلیل و پردازش)، نوعی جمع ابتدایی دارای حجیت است و از ساختار سه بخشی این نوع از جمع می توانیم برای کشفِ جمع دلالی مجموعه هایی از روایات و آیات بهره ببریم.
همچنین از ساختار سه بخشی منزلت(امر و جایگاه امر و تبیین نسبت منزلت ها)، برای جمع ابتدایی مجموعه ای از آیات و روایات استفاده می شود. این نوع از جمع مسیری قابل تفاهم برای نظام سازی عینی را -مبتنی بر ساختار منزلت ها- تبیین می کند.
در مباحثِ اصولی فقه البیان ۹ گونه جمع ابتدایی میان ادله پیشنهاد شده؛ که ثمره آن، کشف عقلانیت فقه در حوزه نظام سازی است. جمع در ساختار ظرفیت، جمع در ساختار تأمل، جمع در ساختار مُکث، جمع در ساختار مقایسه، جمع در ساختار رفق، جمع در ساختار منزلت، جمع در ساختار انفتاح، جمع در ساختار سیاق و جمع در ساختار کَمّ، الگوهای پیشنهادی جمع ابتدایی ادله در فقه هدایت محسوب می شوند!
حجت الاسلام علی کشوری- تبیین نقش جمع ادله در نظام سازی
سه شنبه ۱۷ فروردین ۱۴۰۰ هجری - قم
مطالب مرتبط:
فقه البیان و مفهوم جمع میان ادله/ آیا جمع میان ادله اختصاص به موارد تعارض دارد؟!
چند نکته درباره مباحث رجالی، اصولی و فقهی در مکتب فقهی هدایت
الفقه هو الاستنطاق عن الوحی/تبیین سه ویژگی مهم تعریف تکاملی از فقه
- ۰۰/۰۲/۰۱